Yapılar, yıllar içinde aşınma ve yıpranmaya maruz kalır. Bu etkenlerin başında ise korozyon gelir. Korozyon, metallerin kimyasal veya elektrokimyasal reaksiyonlar sonucunda bozulması ve işlevlerini kaybetmesidir. Özellikle betonarme yapılarda bulunan çelik donatılar, korozyona karşı oldukça hassastır. Bu durum, yapıların taşıma kapasitesini ve dayanıklılığını önemli ölçüde azaltabilir.
Yapı kimyasalları uzmanı Baumerk olarak hazırladığımız bu yazıda, beton korozyonu nedir sorunun yanıtını verirken, yapılarda nasıl oluştuğunu ve su yalıtımı ile olan ilişkisini inceleyeceğiz. Ayrıca korozyonun depremle olan bağlantısını da ele alacağız.
Korozyon Nedir?
Korozyon, metallerin kimyasal veya elektrokimyasal reaksiyonlar sonucunda bozulması ve işlevlerini kaybetmesidir. Bu reaksiyonlar, metallerin oksijen, su veya diğer kimyasallar ile etkileşime girmesi sonucunda meydana gelir. Korozyon, metalin yüzeyinde bir oksit tabakası oluşmasına neden olur. Bu tabaka, metalin mekanik mukavemetini ve esnekliğini azaltır. Ayrıca, metalin boyutunda ve şeklinin değişmesine de yol açabilir. Beton korozyonu, metallerde çatlamalara, deliklere ve hatta kırılmalara neden olabilir.
Korozyon çeşitleri iki ana tür altında toplanır:
-
Kimyasal Korozyon: Bu tür korozyonda, metal sadece çevresindeki ortamla kimyasal reaksiyona girer. Elektrik akımı oluşmaz. Kimyasal korozyona neden olan en önemli etkenler su, oksijen ve asitlerdir.
-
Elektrokimyasal Korozyon: Bu tür korozyonda, metalin farklı bölgeleri arasında elektrik akımı oluşur. Bu akım, metalin aşınmasına neden olur. Elektrokimyasal korozyona neden olan en önemli etkenler topraklama yapılmamış elektrik tesisatı, deniz suyu ve tuzlu su içeren topraklardır.
Yapılarda Korozyon Nasıl Oluşur?
Yapılarda korozyona neden olan birçok faktör vardır. Bunlardan en önemlileri şunlardır:
-
Su: Su, korozyon için en önemli tetikleyicilerden biridir. Metalin yüzeyindeki nem, oksijen ile reaksiyona girerek korozyona neden olur. Özellikle yağmur suyu ve yeraltı suları, yapılarda korozyon oluşumuna önemli katkıda bulunur.
-
Asitler: Asitler, metalleri aşındırarak korozyona neden olabilir. Yağmur asidi ve endüstriyel emisyonlar, yapılarda korozyona neden olan önemli asit kaynaklarıdır. Asit içeren deterjanların ve temizlik maddelerinin de metal yüzeylerde korozyona yol açtığı bilinmektedir.
-
Elektrik akımı: Elektrik akımı, metallerde elektrokimyasal korozyona neden olabilir. Özellikle topraklama yapılmamış yapılarda, elektrik akımı korozyon hızını önemli ölçüde artırabilir. Eski ve yalıtımsız elektrik tesisatları da korozyona yol açan önemli bir etkendir.
-
Beton Çatlamaları: Beton çatlakları, su ve oksijenin betondan içeri girmesine ve çelik donatılara ulaşmasına olanak tanır. Bu durum, çelik donatılarda korozyona neden olur. Beton çatlakları, donma-çözülme döngüleri, aşırı yüklenme ve depremler gibi faktörlerden kaynaklanabilir.
-
Yüksek Sıcaklık: Yüksek sıcaklıklar, korozyon hızını artırabilir. Özellikle endüstriyel tesislerde bulunan yapılar, yüksek sıcaklıklara maruz kaldıklarında korozyona daha yatkın hale gelir.
Su Yalıtımı ve Korozyon İlişkisi
Su yalıtımı, yapılara su girişini engelleyerek beton korozyonunu önlemede en önemli tedbirlerden biridir. Su yalıtım malzemeleri, betonu ve çelik donatılarını sudan izole ederek korozyona neden olan kimyasal reaksiyonları engeller.
Uygun su yalıtımı, yapılarda korozyonun önlenmesi için en önemli tedbirlerden biridir. Su yalıtımı, temellerden çatıya kadar tüm yapı elemanlarında uygulanmalıdır. Su yalıtımının doğru şekilde yapılması ve periyodik olarak kontrol edilmesi, yapıların ömrünü uzatmaya ve depreme karşı daha dayanıklı hale gelmesine yardımcı olur.
Su yalıtımı malzemeleri, farklı türlere ve özelliklere sahiptir. Yapının türüne, kullanım amacına ve maruz kaldığı faktörlere göre uygun su yalıtım malzemesi seçilmelidir. En yaygın kullanılan su yalıtım malzemeleri şunlardır:
-
Bitüm esaslı su yalıtım malzemeleri: Bitüm, su geçirmez özelliği ile bilinen bir malzemedir. Bitüm esaslı su yalıtım malzemeleri, rulo halinde veya sıvı olarak kullanılabilir.
-
Sentetik esaslı su yalıtım malzemeleri: Sentetik esaslı su yalıtım malzemeleri, poliüretan, epoksi ve akrilik gibi farklı türlerden oluşur. Bu malzemeler, yüksek esneklik ve kimyasal dirence sahiptir.
-
Mineral esaslı su yalıtım malzemeleri: Mineral esaslı su yalıtım malzemeleri, çimento esaslı su yalıtım malzemeleri ve bentonit esaslı su yalıtım malzemeleri gibi farklı türlerden oluşur. Bu malzemeler, beton ile uyumlulukları ve uzun ömürleri ile öne çıkar.
Bu noktada, Baumerk tarafından üretilen REPAMERK 325, korozyon önleyici ve aderans sağlayan yapısıyla beton korozyonunu önlemek için en ideal yapı kimyasallarından birisidir.
REPAMERK 325, korozyon önlemesi istenen donatılarda ve tamir harcı uygulamasından önce astar malzemesi olarak kullanılır. Betona ve çeliğe mükemmel yapışması, mekanik dayanımının yüksek olması, donatıları neme ve rutubete karşı koruması ve kolay uygulanması ile ideal bir çözüm olarak öne çıkar.
REPAMERK 325'in korozyon önleyici kaplama için uygulaması da oldukça basittir. 25 kg REPAMERK 325 için takriben 5,5 - 6 litre su kullanılır. Su ve REPAMERK 325 aynı kaba konur ve homojen bir karışım elde edilinceye kadar düşük devirde karışma işlemi gerçekleştirilir.
Hazırlanan karışım demir donatı üzerine fırça ile en az iki kat uygulanır. İlk kat, fırça, rulo veya püskürtme yoluyla, temizlenmiş donatıya 1 mm kalınlığında uygulanır. İkinci kat, yaklaşık 3-4 saat sonra benzer kalınlıkta uygulanır. İkinci kat uygulamasından 30 dakika sonra tamir harcı ile beton yüzey ve donatılar kaplanır.
Korozyon'un Deprem ile İlişkisi
Korozyon, depremlerde yapıların hasar görmesine neden olabilir. Korozyona uğramış çelik donatılar, deprem sırasında binanın taşıma kapasitesini önemli ölçüde azaltabilir. Bu durum, binanın çökmesine veya hasar görmesine neden olabilir.
Deprem kuşağında yer alan yapılarda beton korozyonu riski daha yüksektir. Bu nedenle, bu bölgelerdeki yapılarda düzenli olarak korozyon kontrolleri yapılmalı ve gerekli önlemler alınmalıdır.
Yapı güçlendirmenin deprem ile ilişkisi hakkında daha detaylı bilgi sahibi olmak için Bina Güçlendirme Nasıl Yapılır? Yöntemleri Nelerdir? başlıklı içeriğimize de göz atabilirsiniz!
Korozyon kontrolleri sırasında şunlar yapılmalıdır:
-
Görsel inceleme: Binanın betonarme elemanlarında çatlaklar, dökülmeler, paslanmalar ve diğer hasarlar kontrol edilmelidir.
-
Ultrasonik testler: Çelik donatıların durumu, ultrasonik testler ile belirlenebilir.
-
Elektrokimyasal potansiyel ölçümleri: Çelik donatıların korozyon riskini değerlendirmek için elektrokimyasal potansiyel ölçümleri yapılabilir.
Korozyondan korunma yöntemleri arasında şunlar vardır:
-
Uygun su yalıtımı: Yapıya uygun su yalıtım malzemeleri seçilmeli ve doğru şekilde uygulanmalıdır.
-
Katodik koruma: Katodik koruma sistemi, çelik donatıları korozyondan korumak için elektrik akımı kullanılır.
-
Epoksi kaplama: Çelik donatılar, epoksi kaplama ile korunabilir.
-
Beton onarımı: Betonarme elemanlardaki çatlaklar ve dökülmeler onarılmalıdır.
Sonuç olarak, beton korozyonu ve su yalıtımı, yapıların sağlığı ve güvenliği açısından göz ardı edilemeyecek iki önemli konudur. Yapı sahipleri ve mühendisler, bu iki faktör arasındaki ilişkiyi anlamalı ve uygun korozyondan korunma yöntemlerinin neler olduğunu anlayarak yapıların ömrünü uzatmalıdır. Gelişen teknoloji ve malzeme bilimi ile birlikte, su yalıtımı ve korozyon kontrol teknikleri de sürekli gelişmekte ve yapıların daha uzun süre dayanıklı kalmasını sağlamaktadır. Bu nedenle, her yapı projesinin başlangıcında beton korozyonu riskinin değerlendirilmesi ve uygun korozyondan korunma yöntemleri belirlemek büyük önem taşır.
Sizler de Baumerk yapı kimyasalları ve onarım ve güçlendirme sistemleri içerisinde yer alan ürünleri inceleyebilir, yapı projelerinizin uzun vadede de ilk günkü sağlamlığa sahip olmasını sağlayabilirsiniz!
